Điệp ngữ là gì? Khái niệm, ví dụ và cách sử dụng trong văn học

[MỤC LỤC] 1.Điệp ngữ là gì? Có mấy loại điệp ngữ? 2.Mục đích sử dụng điệp ngữ trong văn bản là gì? 3.Điệp ngữ thường được sử dụng trong những trường hợp nào? 4.Cách nhận biết điệp ngữ trong đoạn văn

Điệp ngữ là gì

1.Điệp ngữ là gì? Có mấy loại điệp ngữ?

Điệp ngữ là gì?
Điệp ngữ là biện pháp tu từ lặp lại từ, cụm từ hoặc câu trong một đoạn thơ, đoạn văn để nhấn mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm và làm nổi bật ý tưởng, cảm xúc.

Có mấy loại điệp ngữ?
Điệp ngữ là gì? Điệp ngữ thường có 3 loại chính:
✅ Điệp ngữ nối tiếp:
 Lặp lại liên tiếp các từ, cụm từ, câu.
 Ví dụ:
"Còn trời còn nước còn non
 Còn cô bán rượu anh còn say sưa."
 (=> chữ còn được lặp liên tiếp)
✅ Điệp ngữ cách quãng:
 Từ, cụm từ, câu được lặp lại nhưng cách nhau bởi các từ khác.
 Ví dụ:
"Ngày xưa… ngày xưa… ngày xưa…"
✅ Điệp ngữ vòng:
Điệp ngữ là gì? Từ, cụm từ ở cuối câu/đoạn lại được lặp lại ở đầu câu/đoạn tiếp theo, tạo thành vòng tròn.
 Ví dụ:
"Cây tre yêu đất nước.
 Đất nước yêu cây tre."

Điệp ngữ là biện pháp tu từ lặp lại từ

2.Mục đích sử dụng điệp ngữ trong văn bản là gì?

✅ Nhấn mạnh ý, làm nổi bật nội dung quan trọng
 — Việc lặp đi lặp lại một từ/cụm từ khiến ý đó được ghi nhớ sâu sắc hơn, gây ấn tượng mạnh với người đọc, người nghe.
✅ Gợi cảm xúc mãnh liệt, tăng tính biểu cảm
 — Điệp ngữ giúp diễn tả cảm xúc dồn dập, tha thiết, bức bách hoặc vui tươi, rộn ràng… tùy ngữ cảnh.
✅ Tạo nhịp điệu, âm hưởng cho câu văn, câu thơ
 — Lặp từ/cụm từ giúp câu văn, bài thơ thêm du dương, cân xứng, dễ đọc, dễ nhớ.
✅ Làm nổi bật hình ảnh, ý tưởng, chủ đề
 — Những hình ảnh hay ý tưởng quan trọng được điệp lại nhiều lần sẽ khắc sâu hơn, đồng thời làm sáng rõ chủ đề của văn bản.

Ví dụ:
“Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín…”
 (=> Nhấn mạnh vai trò quan trọng của tre)

Tác dụng của điệp từ và điệp ngữ

3.Điệp ngữ thường được sử dụng trong những trường hợp nào?

Trong thơ ca, văn học nghệ thuật
 Để thể hiện cảm xúc mạnh mẽ, làm nổi bật hình ảnh, tư tưởng, và tăng nhạc điệu cho tác phẩm.
Ví dụ:
“Việt Nam đất nước ta ơi,
 Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn…”
 (Lặp lại để khẳng định tình yêu đất nước)

Trong các bài diễn văn, phát biểu, hô khẩu hiệu
Để nhấn mạnh thông điệp, gây ấn tượng sâu sắc và tạo sức lan tỏa.
 Ví dụ:
“Không có gì quý hơn độc lập, tự do!” (Hồ Chí Minh)

Trong văn nghị luận, lập luận
 Dùng để làm nổi bật luận điểm, lập trường, và khiến lý lẽ thêm sắc bén, thuyết phục.
 Ví dụ:
“Chúng ta cần học. Học để biết. Học để làm. Học để chung sống. Học để làm người.”

Trong khẩu hiệu tuyên truyền, quảng cáo
Tạo câu văn ngắn gọn, dễ nhớ, dễ truyền đạt.
Ví dụ:
“Nhanh hơn – Mạnh hơn – Xa hơn!”

Trong đời sống hằng ngày (văn nói, ca dao tục ngữ)
Tạo sự nhấn mạnh, dễ thuộc, dễ truyền miệng.
 Ví dụ ca dao:
“Công cha như núi Thái Sơn,
 Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.”

Cách phân biệt điệp ngữ trong đoạn văn

4.Cách nhận biết điệp ngữ trong đoạn văn?

Điệp ngữ là một biện pháp tu từ quan trọng, thường được các tác giả sử dụng trong nhiều dạng văn bản khác nhau nhằm nhấn mạnh ý tưởng, bộc lộ cảm xúc, gây ấn tượng mạnh và làm cho câu văn, câu thơ trở nên giàu sức biểu cảm hơn. Cụ thể, điệp ngữ thường xuất hiện trong những trường hợp sau:

Trong thơ ca, văn học nghệ thuật
Trong thơ, truyện, ca dao, tục ngữ, điệp ngữ được sử dụng rất phổ biến để tạo ra nhạc điệu, sự nhấn mạnh và bộc lộ cảm xúc của nhân vật hoặc tác giả.
 — Khi muốn diễn tả cảm xúc mãnh liệt, dồn dập, hoặc nỗi đau, niềm vui, niềm tự hào, các tác giả thường lặp lại những từ ngữ quan trọng.
 — Đồng thời, điệp ngữ còn giúp làm nổi bật hình ảnh, chủ đề của tác phẩm, gây ấn tượng sâu đậm nơi người đọc.
Ví dụ:
“Việt Nam đất nước ta ơi,
 Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn…”
(Tác giả lặp từ “Việt Nam” để khẳng định tình yêu và niềm tự hào về đất nước.)
Hay:
“Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín…”
(Điệp ngữ “giữ” được lặp nhiều lần để nhấn mạnh vai trò quan trọng của tre.)

 Trong diễn văn, phát biểu, khẩu hiệu
Ở những bài phát biểu, diễn văn quan trọng hay những khẩu hiệu, câu nói tuyên truyền, điệp ngữ giúp thông điệp trở nên mạnh mẽ, dễ nhớ, dễ khắc sâu trong lòng người nghe.
 — Điệp ngữ trong trường hợp này tạo sự vang dội, lan tỏa, khơi gợi tinh thần đoàn kết, cổ vũ hành động.
Ví dụ:
“Không có gì quý hơn độc lập, tự do!”
 (Hồ Chí Minh — nhấn mạnh tư tưởng yêu nước và tinh thần chiến đấu bảo vệ Tổ quốc.)
Hay:
“Lao động, lao động, và lao động — để thành công!”

điệp ngữ thường xuất hiện trong những trường hợp sau

Trong văn nghị luận, lập luận
Khi viết bài nghị luận, tác giả thường dùng điệp ngữ để củng cố, nhấn mạnh luận điểm, tăng tính thuyết phục, khiến người đọc dễ ghi nhớ ý chính.
 — Những ý tưởng quan trọng thường được lặp lại, đặt ở các vị trí then chốt để người đọc nhận ra trọng tâm vấn đề.
Ví dụ:
“Chúng ta cần học. Học để biết. Học để làm. Học để chung sống. Học để làm người.”
 (Tác giả lặp lại từ “học” để khẳng định tầm quan trọng của việc học.)

Trong khẩu hiệu quảng cáo, tuyên truyền
Điệp ngữ được các công ty, tổ chức sử dụng trong khẩu hiệu quảng cáo, tuyên truyền để thu hút sự chú ý, tạo ấn tượng mạnh mẽ, dễ nhớ, dễ lan truyền trong cộng đồng.
 Ví dụ:
“Nhanh hơn – Mạnh hơn – Xa hơn!”
“Xanh – Sạch – Đẹp!”
Điệp ngữ là gì? Những điệp ngữ này thường được lặp theo nhịp 3 hoặc theo kiểu nối tiếp, tạo giai điệu và cảm giác hào hứng.

Trong đời sống hằng ngày, ca dao tục ngữ
Trong giao tiếp hằng ngày, ca dao, tục ngữ, lời ru… điệp ngữ xuất hiện tự nhiên, giúp câu nói trở nên mềm mại, dễ thuộc, dễ nhớ, đồng thời mang tính nhấn mạnh hoặc gợi cảm xúc.
 Ví dụ ca dao:
“Công cha như núi Thái Sơn,
 Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.”
(Điệp ngữ “như” được lặp để so sánh công ơn cha mẹ với núi sông rộng lớn, sâu nặng.)

Điệp ngữ là gì? Tóm lại, để nhận biết điệp ngữ trong đoạn văn, học sinh cần chú ý đến các từ hoặc cụm từ được lặp lại, xem xét khoảng cách giữa các lần lặp, phân biệt mục đích biểu đạt và xác định xem sự lặp lại đó có góp phần làm nổi bật nội dung hay không. Khi rèn luyện kỹ năng này thường xuyên, học sinh sẽ không chỉ hiểu rõ hơn về biện pháp tu từ mà còn biết cách vận dụng hiệu quả trong bài viết của mình.